Um sannanir í vísindum

Ég hef aðeins verið að blanda mér í umræðuna um óhefðbundnar lækningaaðferðir, vísindi og aðferðafræði hér á netinu eftir að Pétur Tyrfingsson gagnrýndi höfuðbeina og spjaldhryggsjöfnun (HS) hér fyrir skömmu. Til að hafa þetta á hreinu, ég tek heils hugar undir með Pétri og finnst að meira eigi að fylgjast með skottulæknum og kuklurum hvort sem þeir starfa innan eða utan heilbrigðiskerfisins.

En, ég vildi ræða ögn um sannanir í vísindum. Margir þeir sem hafa viljað verja HS og aðrar alternatívar lækningar fara oft út í að ræða um vísindalegar sannanir og að vísindin séu ekki alvitur. Til að byrja með skulum við athuga hvað átt er við með hugtakinu „vísindalega sannað". Fyrst þarf að taka tillit til þess hvað átt er við með hugtakinu „vísindi". Er verið að ræða lífvísindi? Hugvísindi? Heilbrigðisvísindi? Sannanir í heimspeki eru öðruvísi en í félagsfræði eftir því sem ég kemst næst. Í framhaldi af því má svo ræða hvað er almennt átt við með hugtakinu vísindi? Síðast þegar ég athugaði var enn verið að rífast um það hvað var eiginlega átt við með hugtakinu vísindi. Ég ætla að ganga út frá því hér að með hugtakinu vísindi sé verið að fjalla um „kerfisbundna athugun á einhverju fyrirbæri og að við þá athugun séu notaðar aðferðir sem eru viðurkenndar af öðrum sem rannsaka téð fyrirbæri eða önnur fyrirbæri sem tengjast því". Þetta er ekki fullkomin skilgreining en ég held að hún sé nægilega víð til að hægt sé að notast við hana í þessu samhengi. 

Þá er það hugtakið „sönnun". Ef mig misminnir ekki þá var lögð á það mikil áhersla af kennurum okkar í HÍ að nota aldrei hugtakið „sönnun" þegar við ræðum rannsóknarniðurstöður. Ekkert er sannað í rannsóknum og vísindum, kenningar eru prófaðar og niðurstöður þeirra prófana gefa vísbendingu um það hvort tiltekin kenning geti verið rétt. Það virðist því vera sem inn í orðræðu vísindalegrar aðferðafræði sé innbyggð örlítil auðmýkt. Við munum aldrei sanna né afsanna nokkurn hlut, við getum einungis sagt með tölfræðilegri vissu hvort A muni gerast þegar við gerum B. Þetta má ekki misskilja sem svo að hér sé einhvers konar póst módernísk höfnun á sannleikshugtakinu, ef líkurnar á því að A gerist við birtingu B eru 0.0000000000001% þá má segja að hugtakið sé afsannað. En það er prinsíp mál að forðast slíkt orðalag í lengstu lög, ef ekki til annars en til þess að forðast það að það sem maður skrifar í dag verði haft að háði og spotti eftir 100 ár.

Hvernig tengist þetta því sem sagt hefur verið um okkur efasemdarfólkið undanfarna daga? Jú, ef það sem ég segi er rétt þá virðist vera sem svo að vísindamenn séu langt frá því að „þykjast vita allt". Það er starf okkar að rannsaka heiminn, hvernig hann virkar og hvernig við höfum áhrif á hann. Við forðumst einnig gífuryrði og ofurloforð. Það virðist hins vegar vera aðferð hinna óhefðbundnu lækninga. „Auðvitað virkar þetta! Þetta er aldagömul aðferð, fundin upp í Kína, af hverju ætti þetta ekki að virka??".

Það eina sem við vísindamenn, rannsakendur og fagfólk viljum eru gögn. Kæru alternatívu þerapistar, sýnið okkur GÖGN um að meðferðirnar ykkar virki og á ykkur verður hlustað. Berið saman aðferðir ykkar og þær sem eru nú þegar viðurkenndar. Hver er munurinn? Eru ykkar aðferðir að lækna fleiri en þær hefðbundnu lækningar sem við könnumst við? Ef svo er má, og á, að bæta ykkar meðferð inn í heilbrigðiskerfið. Ef ykkar meðferð virðist ekki bæta neinu við en stendur sig jafn vel og þær meðferðir sem nú eru til má líka bæta ykkar meðferð inn í kerfið. Verið hins vegar svo væn að gera ykkur grein fyrir því að stundum, örsjaldan, læknar líkaminn sig sjálfur og þarf til þess lítið annað en félagslegan og andlegan stuðning. Ef þið eruð virkilega svona opin upp á gátt og líberal spyrjið ykkur þá hvort það hafi kannski gerst hjá ykkar skjólstæðing? Ef líkurnar segja ykkur að svo hafi verið þá mættuð þið kannski viðurkenna að aðferðir ykkar eru ekki að virka, að minnsta kosti ekki á þann hátt sem þið hélduð. 

Mig langar líka að benda því fólki sem er að agnúast út í nútíma vísindi á að fyrr á tímum, þegar alternatívu aðferðirnar voru hefðbundnar, var heilsa almennings miklu verri en nú er. Barnadauði var algengur og meðalaldur jafnvel undir 50 árum. Það sem í dag er auðlæknanlegt með okkar hrokafullu vísindum var lífshættulegt, sýkingar, kvefpestir, beinbrot og næringarskortur drápu fólk en í dag er mjög sjaldgæft að þetta drepi fólk.

Athugasemdir

[Halla Rut , 4.10.2007 kl. 16:04]

Þegar fólk er í neyð og sorg, og þegar fólk er hrætt, verður oft trúgirni þeirra á kraftaverkum og einföldum lausnum mikil. Það er þetta ástand sem fólk sem haldið er trúarofstæki og fólk sem stundar kukl notfærir sér oft.  Ég trúi að HS hafi virkað eitthvað fyrir marga enda getur rólegheit og góðir straumar frá annarri manneskju haft góð og róandi áhrif á persónu sem á í t.d. andlegum erfiðleikum en að það lækni einhverfu eins og haldið er fram er fyrra.  Ég skal bjóða son minn fram og væri til með að gefa HS meðferða aðila möguleika á að sanna mál sitt.  Hann talar t.d. ekki (eða lítið) en skýrlega kom fram í viðtali við erlendan gest HS að einhverf börn færu að tala eftir meðferð. Ef satt er þá er fátt eins auðvelt að "sanna".  

[Jón Grétar Sigurjónsson, 4.10.2007 kl. 16:12]

Takk fyrir þetta Halla, ég sé fyrir mér að það yrði auðvelt að setja hér upp einliðasniðstilraun og lofa þessum herramönnum að sanna mál sitt. Það er líka rétt að það er væntanlega margt gott sem HS gerir mörgum sem þjást af streytu og kvíða einungis vegna þess að þar er boðið upp á rólegt og afslappandi umhverfi. Það er hins vegar langt frá því að vera eins flókið og erfitt ástand eins og einhverfa! 

[Árni Gunnar Ásgeirsson, 17.10.2007 kl. 11:04]

Sæll

Ég finn ekki netfangið þitt og þyrfti að eiga við þig orð. Geturðu sent mér póst á aga2 [   ] hi.is?